Zastosowanie pomiaru pre-test i post-test zakłada wykonanie przynajmniej dwukrotnego pomiaru danej zmiennej. W celu ustalenia zmian w zakresie zaangażowania młodzieży w życie społeczeństwa lokalnego zdecydowaliśmy się na zastosowanie badania ankietowego. Z uwagi na to, że zakończenie projektu zbiegło się w czasie z przejściem szkół w tryb nauczania zdalnego przygotowany na potrzeby projektu kwestionariusz ankiety przybrał formę elektroniczną. Utworzony w tym celu arkusz Google został przesłany drogą mailową do koordynatorów szkolnych z prośbą o udostępnienie linku uczniom. Z uwagi na to, że główne założenia projektu oscylowały wokół zwiększenia umiejętności korzystania z narzędzi elektronicznych możemy uznać, że ta forma idealnie wpisywała się w jego ramy.
Udostępniony młodzieży kwestionariusz ankiety podzielony został na 2 części. Pytania ujęte w pierwszej z nich dotyczyły kwestii zaangażowania w życie lokalnej społeczności, pozostałe nawiązywały do przygotowanych w trakcie zajęć materiałów filmowych oraz umiejętności dziennikarskich i autoprezentacyjnych.
W porównaniu z badaniem przeprowadzonym na początku realizacji projektu nie odnotowaliśmy wyraźnej zmiany w zakresie poczucia emocjonalnej więzi z miejscowością, w której zamieszkuje młodzież. Blisko 70% badanych zadeklarowała, że taka więź istnieje i jest warta pielęgnowania. Spośród wszystkich osób uczestniczących w projekcie jedynie 11 nie odczuwa takiej relacji, a niewiele ponad 12% nie potrafiła jednoznacznie określić poczucia przynależności do swojej małej ojczyzny.
Kolejne pytanie zadane młodzieży dotyczyło tego, czy interesuje się ona tym, co dzieje się w jej najbliższej okolicy. W tym przypadku chodziło głównie o ustalenie tego, czy lokalne inicjatywy realizowane w pobliżu miejsca zamieszkania (takie jak: festyny, obchody dni świątecznych, mecze, pikniki, przedstawienia) stanowią przedmiot zainteresowania młodych ludzi. Uzyskane wyniki pozwalają nam przypuszczać, że największe zainteresowanie nimi wykazują osoby, których poczucie identyfikacji z najbliższą okolicą jest duże. Rozkład uzyskanych w tym przypadku odpowiedzi niemal pokrywa się z odpowiedziami na poprzednie pytanie. Dla blisko 24% badanych lokalne inicjatywy są bardzo istotnym obszarem zainteresowania, kolejne 44,60% zadeklarowało, że jest to interesujące, natomiast 9,5% miało trudność w udzieleniu jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Warto podkreślić, że w stosunku do badań przeprowadzonych na początku trwania projektu zmniejszył się odsetek osób (o blisko 5%), które zadeklarowały, że nie interesują się tym, co dzieje się w najbliższej okolicy.
Deklaracja dotycząca poziomu zainteresowania daną kwestią nie musi bowiem równać się temu, że w przypadku pojawienia się danej możliwości, badania będą chcieli niej skorzystać. Żeby bliżej przyjrzeć się temu zagadnieniu postanowiliśmy zapytać młodzież, czy gdyby dowiedziała się o nadchodzącym evencie organizowanym w jej okolicy, to czy wzięłaby w nim udział. Rozkład uzyskanych odpowiedzi wyglądał następująco:
– 13,1% uczniów odpowiedział: zdecydowanie tak
– 32,9% raczej tak
– 19,8% raczej nie
– 4,1 % zdecydowanie nie
– 30,2% nie wiem.
Nie zmienia to jednak faktu, iż młodzież posiada przekonanie co do tego, że w najbliższej okolicy znajdują się miejsca umożliwiające atrakcyjne spędzenie czasu. Jest co do tego przekonanych aż 67% ankietowanych.
Nieco mniej osób uważa, że w jej okolicy mieszkają interesujące osoby, z którymi można byłoby przeprowadzić ciekawą rozmowę lub wywiad. Zdecydowane przeświadczenie co do tego miało jedynie 18% badanych.
Zaskakujące wnioski pojawiły się w przypadku ostatniego pytania. Zapytaliśmy młodzież, czy uważa, że w jej najbliższej okolicy organizowane są inicjatywy, na temat których warto byłoby nakręcić reportaż. Zgodziło się z tym jedynie 4,5% badanych. Kolejne 23,4% odpowiedziało, że pewnie udałoby się im wskazać taką inicjatywę. Niepokojące wydaje się jednak to, że prawie 42% młodzieży nie widzi takich inicjatyw, które byłyby na tyle interesujące, żeby poświęcić im materiał.
Patrząc z szerzej perspektywy (całego projektu) uzyskane na to pytanie odpowiedzi znalazły wyraz w materiałach filmowych przygotowanych przez młodzież. O ile uczniowie wyrazili ogromne zainteresowanie formułą zajęć (uwzględniającą przygotowanie scenariuszy, nagrywanie, montaż materiałów filmowych), o tyle mniejszą wagę przywiązali do inicjatyw, na których mogliby się skupić. To tłumaczy to, że swoją małą ojczyznę łączyli z miejscem zamieszkania (stąd filmiki przybliżające charakter okolicy), a nie z inicjatywami lub osobami wpisanymi w jego ramy.
Podsumowanie
Uzyskane odpowiedzi pozwalają sądzić, że kwestia uczestnictwa w życiu lokalnej społeczności stanowi obszar wymagający dalszej pracy. Relacje trenerów pracujących z młodzieżą potwierdziły nasze przypuszczenia co do tego, że zmiana poczucia relacji ma charakter procesowy i powinna być rozpatrywana w dłuższej perspektywie czasowej. Prowadzący w trakcie zajęć zaobserwowali pozytywną zmianę w zakresie zaangażowania młodzieży, otwartości na pracę przed kamerą i pozytywnie ocenili wzrost wiedzy i umiejętności filmowych, montażowych i reportażowych. O ile wzrost w tym zakresie pozostaje bezdyskusyjny, warto zauważyć, że proces zacieśniania więzi lokalnych okazał się bardziej wymagający. Badanie końcowe potwierdziło, że większość uczniów deklaruje istnienie emocjonalnego związku z najbliższą okolicą, interesuje się tym, co się wokół niej dzieje i jeżeli nadarzy się ku temu okazja, weźmie udział w lokalnych inicjatywach. W naszej opinii wpływ na poziom zainteresowania tym, co dzieje się w najbliższej okolicy stanowi jednak wypadkową kilku czynników: wartości wyniesionych z domu, wiedzy nabytej w szkole oraz nawyków i wartości ukształtowanych przez samorząd lokalny. Diametralne zmiany postaw pro-lokalnych nie mają szans na zaistnienie, jeżeli nie będą zachodziły równolegle we wszystkich tych aspektach.